مختصری از زندگی امام رضا
مختصری از سیره و زندگانی امام رضا علیه السلام
نام شریفشان : علی
پدر بزرگواریشان : امام موسى کاظم علیه السلام
مادر گرامیشان : بانویى مکرّمه به نام نجمه یا تکتم است، وى پس از ولادت حضرت رضا طاهره - پاکیزه - نام گرفت. وى بانویى عفیف و خردمند و از اشراف عجم بوده است.
در روایت است که جناب تکتم مادر حضرت رضا علیه السلام فرمود: مرا با دایهاى کمک دهید (تا در شیردادن حضرت رضا علیه السلام کمکم کند) پرسیدند: آیا شیر کم است؟ گفت: نه، ولى من اذکار و نمازهایى دارم که پس از تولّد ایشان از آن کاسته شده است.
کنیه ها: ابوالحسن و ابوعلی
القاب حضرت:
رضا، صابر، زکی، ولی، فاضل، وفی، صدیق، رضی، سراج الله، نورالهدی، قرة عین المؤمنین، مکیدة الملحدین و عالم آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم.
مشهورترین لقب
مشهورترین لقب آن حضرت «رضا» است و در سبب اختصاص این لقب گفته اند: «او از آن روى رضا خوانده شد که در آسمان خوشایند و در زمین مورد خشنودى پیامبر خدا و امامان پس از او بود. همچنین گفته شده: از آن روى که همگان، خواه مخالفان و خواه همراهان به او خشنود بودند. سرانجام، گفته شده است: از آن روى او را رضا خوانده اند که مأمون به او خشنود شد."
تاریخ تولد: ولادت آن امام همام را مشهور محدثان و مورخان در 11 ذالقعده سال 148 ه.ق دانستهاند و این همان سالى است که حضرت صادق از دنیا رحلت کردند ولى برخى تولد حضرت رضا علیه السلام را پنج سال بعد از رحلت حضرت صادق نگاشتهاند.
مادر بزرگوار آن حضرت جناب نجمه گوید: من هنگام باردارى به پسرم علی، احساس سنگینى نمىکردم، به هنگام خواب از درون خود، صداى ذکر خداوند مىشنیدم به گونهاى که هراسناک مىشدم، چون او را به دنیا آوردم دست و پا را بر زمین نهاد ، سر به آسمان بلندکرد و مانند کسى که سخنى مىگوید، لب هایش حرکت مىکرد.
حضرت موسى بن جعفر چون فرزند خویش را دید ، فرمود: «هنیئاً لک یا نجمه کرامه ربّک» (اى نجمه، بزرگداشت خداوند گرامیت باد). سپس نوزاد را در پارچهاى سفید پوشانده به حضرت دادند، حضرتش در گوش راست فرزند خویش اذان و در گوش چپ وى اقامه گفت و آب فرات طلبید و با آن از او کام برداشت و به مادرش فرمود: «خُذیهِ فَاِنَّهُ بَقِیّه اللهِ تَعالى فى اَرْضِهِ» (بگیر او را که او باقی مانده الهى در زمین خداوند است).
حضرت کاظم بعد از تولد امام رضا به مادر حضرت رضا لقب طاهره یعنى پاکیزه داد.
حضرت موسى بن جعفر به فرزندان خویش مىفرمود:
این برادر شما علی بن موسى، عالم آل محمّد است، در مورد دین خود از او بپرسید و آن چه مىگوید حفظ کنید، من از پدرم جعفر بن محمد بارها شنیدم که به من مىگفت: »اِنّ عالِمَ آلِ مُحَمَّدٍ لَفى صُلْبِکَ وَ لَیْتَنى اَدْرَکْتُهُ فَاِنَّهُ سَمِىُّ اَمیرِالمُؤْمِنینَ علی« یعنى عالم آل محمد در نسل توست، اى کاش من او را مىدیدم، او همنام امیرالمؤمنین، علی است.
محل تولّد: مدینه‌ی منوّره
فرزند: در میان مورخان و محدثان در مورد تعداد فرزندان حضرت رضا اختلاف است، بسیارى حضرت جوادعلیه السلام را تنها فرزند حضرت رضا علیه السلام مىدانند همانند شیخ مفید (قدس سره) و ابن شهر آشوب ولى برخى فرزندان دیگرى براى حضرت شمردهاند، از جمله دخترى به نام فاطمه. ولى برخى روایات، تک فرزندى حضرت را تأیید مىکند. مردى به نام حنان بن سَدیر گوید: به حضرت رضا عرض کردم: آیا مىشود امام بدون فرزند و جانشین باشد؟ حضرت فرمود: نه، و بدان که مرا جز یک فرزند نخواهد بود، ولى خداوند به او فرزندان فراوانی عطا می کند.
حاکمان زمان حضرت: منصور دوانیقى، مهدى عباسى، هادى عباسى، هارون الرشید، محمد امین، مأمون عباسى
تاریخ ولایت عهدى: رمضان سال 201 ه.ق (به اجبار مامون عباسی)
مدت عمر حضرت: بنا بر روایت مشهور 55 سال
تاریخ شهادت: وفات آن حضرت را نیز به سالهاى (202، 203 و 206 ق) دانسته انداما بیشتر بر آنند که ولادت آن حضرت در سال (148 ق) یعنى همان سال وفات امام صادق علیه السّلام بوده است؛ چنان که مفید، کلینى ، کفعمى ، شهید، طبرسى ، صدوق، ابن زهره، مسعودى ، ابوالفداء، ابن اثیر، ابن حجر، ابن جوزى و کسانى دیگر این نظر را برگزیده اند
درباره تاریخ وفات آن حضرت نیز عقیده اکثر عالمان همان سال (203 ق) است.
قاتل حضرت: مأمون عباسى به وسیله‌ی زهر
مرقد حضرت: مشهد مقدس
در روایات متعددى از پیامبر اکرم وامیرالمؤمنین و حضرت صادق علیه السلام به وجود آن امام همام و همچنین به شهادت مظلومانه ایشان و مرقد شریف آن حضرت در خراسان و ثواب فوق العاده‌ی زیارت ایشان اشاره شده است.
